قطعا متوجه شده اید که از شاخه ها و تنه های درخت گیلاس ماده ای چسبنده شبیه آدامس بیرون می آید، به آن صمغ، شیره و یا گاموز می گویند. صمغ درخت گیلاس نشانه این است که درخت شما دچار نوعی استرس شده است!
بله درست است درختان هم می توانند استرس پیدا کنند. صمغ یک بیماری نیست، اما می تواند یک علامت بیماری یا نشانه آسیب حشرات به درخت باشد. شما می توانید به صمغ به عنوان گریه درخت خود برای درخواست کمک در برابر هر یک از مشکلات نگاه کنید. در ادامه مطلب به طور کامل به عوامل اصلی تولید صمغ درخت گیلاس و نحوه برطرف کردن آن خواهیم پرداخت.
اصلی‌ترین عوامل تولید صمغ در درخت گیلاس
از مهمترین دلایل تولید صمغ در درخت گیلاس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:- در صورتی که به درخت ضربه وارد شود و باعث آسیب دیدگی درخت گردد، باید منتظر پدیدار شدن صمغ از درخت گیلاس باشید.
- چنانچه شاخه‌های درخت دچار شکستگی شوند و یا هرس غیر اصولی در آنها صورت گیرد نیز درختان گیلاس مبتلا به بیماری خواهند شد.
- آفتاب سوختگی بر روی تنه درخت عامل دیگری در ترشح صمغ در درخت گیلاس معرفی شده است.
- برخی از حشرات مانند کرم هلو باعث تحریک درخت به تولید صمغ می‌شوند.
- برخی از بیماری‌های قارچی و باکتریایی باعث ترشح صمغ می‌شوند. حال این سوال پیش می‌آید که این پاتوژن‌ها چطور به درخت نفوذ می‌کنند؟ اگر در هر نقطه از درخت زخم یا خراشی وجود داشته باشد احتمال نفوذ این بیماری‌ها به درخت بسیار بالا خواهد رفت.
دلیل گاموز در درختان گیلاس
صمغ بیشتر در درختان میوه دار مانند آلو، هلو، شلیل، و گیلاس دیده می شود. درختان گیلاس میوه زودرس تولید می کنند، به این معنی که فرآیند شیره آنها زودتر از سایر درختان میوه شروع می شود. برخی از درخت شناسان و پزشکان درخت معتقدند که این به این دلیل است که درخت می داند که در حال مرگ است و در تلاش است تا قبل از پایان خودش را تکثیر کند. اگر بدون اینکه به درخت ضربه یا آسیبی زده باشید، از آن درخت شیره ی گیاهی (صمغ) تراوش کند ممکن است نشان دهنده ی بیماری یا هجوم آفت هایی باشد که می تواند به درخت گیلاس شما آسیب بزند. رایج ترین عامل آن، حشرات ساقه خوار درخت هلو یا عفونتی به نام گاموز (آفت گیاهی که نشانه ی آن تولید و تراوش نابه هنجار صمغ است) .گاموز در درختان گیلاس می تواند از چند منبع مختلف به وجود آید، از جمله عفونتهای باکتریایی یا قارچی.
چگونه می توان از گموز جلوگیری کرد؟
پوست درخت گیلاس بسیار نازک است و باعث می شود شیره خیلی راحت از تنه درخت به بیرون تراوش کند. تراوش صمغ ممکن است در اثر آسیب ناشی از هرس نامناسب یا برخورد ماشین چمن زنی، بیماری، مشکلات فرهنگی یا حشرات باشد. برای درمان درخت گیلاس، ابتدا باید بفهمید که چه چیزی باعث ایجاد این مشکل شده است! به طور کلی، درختان گیلاس سالم اغلب خود به خود بهبود می یابند، اگرچه برخی از آنها ممکن است نیاز به درمان با قارچ کش یا آفت کش ها داشته باشند. سالم نگه داشتن درخت بهترین محافظت در برابر صمغ است.چه عواملی باعث ایجاد زخم و خراش بر روی درخت گیلاس می‌شود؟
پوسته درخت گیلاس ممکن است در اثر عوامل مکانیکی، هرس بد یا در اثر آفت پوسته زخمی شود و به دنبال آن صمغ از پوسته یا تنه درخت خارج گردد. اکثر شانکرها رنگ تیره‌‌ای دارند و بعد از ترشح به رنگ تیره در می‌آیند. در برخی مواقع ما شاهد آن هستیم که شاخه درخت اول متورم شده و بعد شروع به ترشح صمغ می‌کند. بسیاری از باغبان‌ها چنین موضوعی را نادیده می‌گیرند، اما باید توجه داشته باشید که اهمیت ندادن به آن ممکن است اثرات منفی بر روی درخت بگذارد و محصول تولیدی را تحت تاثیر قرار دهد.
شانکر باکتریایی شایع‌ترین ترین عامل بیماری
با وجود اینکه عوامل بسیار زیادی در ایجاد زخم بر روی درخت گیلاس می‌توانند دخیل باشند. اما در اکثر موارد یک بیماری باکتریایی به نام سودوموناس باعث ترشح صمغ از درخت گیلاس می‌شود. این پاتوژن می‌تواند سایر درختان میوه مانند آلو، زردآلو و هلو را نیز تتحت تاثیر قرار دهد. از دیگر علائم شانکر باکتریایی می‌توان به بروز لکه‌ها یا سوراخ‌های قهوه‌ای رنگ بر روی برگ‌ها و همچنین خشک شدن شاخه‌های جدید و جوان درخت اشاره کرد.چند روش مفید برای درمان صمغ درخت گیلاس
- برای کنترل آلودگی حشرات ساقه خوار درخت هلو، اقدامات پیشگیرانه بسیار موثر است. درخت را با حشره کشی که حاوی محتویات فعال است، مانند esfenvalerate اسپری کنید، یکبار در بهار و دوبار در تابستان تا در برابر آفت از آنها محافظت کرده باشید. حشره کش مناسب به مجوز نیاز دارد. همچنین میتوانید کرم های حشره ی ساقه خوار را به طور دستی با وسایل تیز، نظیر سیم فلزی از بین ببرید، البته اگر بتوانید کرم ها و تونل آنها پیدا کنید.
- برای کنترل کردن شانکر مزمن، از صدمه زدن به درخت اجتناب کنید و هرس را تمیز برش بزنید تا درخت در بهار دوباره شروع به رشد کند. شاخه های شانکردار را هرس کنید و از بین ببرید، و برش ها را از حداقل ۶ اینچ پشت منطقه ی آلوده بزنید. قسمت شیره زده به همراه ۱ اینچ اطراف آن را با مشعل پروپان بسوزانید. نکته : قبل از استفاده از مشعل پوست را کمی بتراشید تا لایه را پیدا کنید.
- در فاصله ی بین هرس کردن همیشه قیچی ها و اره های هرس را استریلیزه کنید.( با دستمال مرطوب لیزول یا سفید کننده ۱۰٪ ) تا آلودگی گسترش پیدا نکند. درصورت گسترش قارچ، ممکن است هرس کردن همه بافت آسیب دیده امکان پذیر نباشد.
- برای کنترل بیماری های قارچی درخت از قارچ کش های مسی یا سیستمیک استفاده کنید.( قبل از مصرف دستورالعمل های روی برچسب را با دقت بخوانید).
- در اواخر زمستان، چوب های قدیمی را هرس کرده و به همراه شاخه های بیمار آن دور بریزید. در صورت امکان این مواد را بسوزانید تا بیماری از بین برود. (هرس کردن درختان قدیمی گیلاس در زمستان باعث فراهم کردن شرایط مناسب جهت نورگیری و ورود جریان هوای بیشتری می شود. در نتیجه درخت در تابستان باردهی بیشتری دارد).
نحوه استفاده از صمغ دخت گیلاس
بسیاری از مردم نمیدانند که چگونه از صمغ درخت گیلاس استفاده کنند و یا حتی می توان از آن استفاده کرد یا نه؟ قبل از استفاده از صمغ برای هر موردی، همیشه مطمئن شوید که درخت گیلاس تان سالم است و آلوده نشده است.استفاده از صمغ در خوراکی یا نوشیدنی
مورخان معتقدند كه بومیان آمریكا به مهاجران اولیه ایالات متحده آموخته اند كه چگونه از پسمانده ی صمغ درخت گیلاس برای ساخت آدامس استفاده کنند. به خاطر اینکه صمغ تمیز و بدون طعم و خشک است برای جویدن دارای استحکام است، و در نتیجه می توان از آن آدامس هایی راحت، فراوان و بدون شکر ساخت. با به کار بردن کمی صمغ با گیلاس و شکر یک شراب گیلاس براندی مقوی درست می کردند. تمام محتویات را با هم مخلوط ، بعد می گذاشتند مدتی بماند، معمولا بیشتر از یک ماه، و بعد یک نوشیدنی مقوی و خوشمزه درست میشد. همچنین از آن برای درمان سرماخوردگی، سرفه وگرفتگی صدا، و هنگامی که در شراب حل می شد، برای درمان سنگ کیسه صفرا و سنگ کلیه استفاده می کردند. معتقد بودند که صمغ رنگ پوست صورت را روشن می کند، اشتها را تحریک و برای تقویت بینایی موثر است.استفاده از صمغ به عنوان چسب
مورد دیگری که بومیان آمریکا از شیره درخت گیلاس استفاده می کردند ساخت نوعی چسب بود. شیره ، وقتی گرم شد و با خاکستر چربی حیوانات مخلوط شد ، یک چسب بسیار محکم و قابل حل در آب تولید می شود. این چسب برای چسباندن نوک پیکان به شاخه و تیغه به دسته چاقو استفاده میشد. با این وجود چسب باید با رزین کاج پوشانده میشد تا ضد آب شود و در اثر تماس تیغه چاقو و نوک پیکان با خون از بین نرود. همچنین از مخلوط صمغ درخت گیلاس با محصولات غلات، خمیری غلیظ درست می کردند و روی شاخه ی درختان می ریختند تا پرندگان کوچک را شکار کنند.درمان صمغ موجود در تنه درخت
در صورتی که درخت بالغ دارید و صمغ در تنه آن وجود دارد باید به سرعت اقدامات به شرح زیر را انجام دهید:- در اطراف درخت چند ورق روزنامه پهن کنید تا تمامی بیماری باکتریایی در آن جمع شوند. این روش مانع از گسترش شانکر باکتریایی در خاک می‌شود.
- با استفاده از کاتر و یک تیغه، در محلی که شانکر به وجود آمده است، عفونت شانکر را جدا کرده و با سوهان تنه درخت را بتراشید تا در هیچ جایی از درخت نشانی از بیماری دیده نشود.
- بعد محل سوهان زده شده را با اسپری مخصوص ضد عفونی کنید تا عوامل بیماری از بین بروند.
