کرم ساقه خوار و راه های مبارزه با آن

کرم ساقه خوار یا خراط یکی از انواع کرم های درختی است که از قسمت چوب پنبه‌ای درخت تغذیه می کند. اگر در پیرامون درختان، خاک اره مشاهده شود، نشان می دهد که این درخت به کرم ساقه‌خوار آلوده شده است. در حال حاضر این آفت در تعداد زیادی از باغ ها باعث از بین رفتن بخش اعظمی از محصولات می شود. این کرم ها بیشتر به درختان میوه مثل گردو، سیب، گیلاس حمله کرده و باعث نابودی آن ها می شوند. همچنین این کرم ها به درختان انگور، به و انجیر نیز حمله می کنند.

کرم ساقه خوار چه نوع آفتی است؟

کرم ساقه خوار به لارو حشراتی اطلاق می شود که تنها ماده غذایی‌شان، ساقه درختان باشد. یکی از رایج ترین کرم های ساقه خوار،کرم خراط می باشد که رنگ زرد با ظاهری بند بند، از مشخصات آن ها می باشد. منبع تغذیه لارو این آفات در قسمت سر شاخه ها ، شاخه های فرعی و گاهی تنه اصلی درختان می باشد. به مرور زمان لاروها باعث ایجاد کانال هایی در سرشاخه ها می شوند که عامل اصلی پوک و تو خالی شدن ساقه درختان می باشد.

همچنین افتادن شاخه آلوده از آثار مخرب دیگر این آفت می باشد. میزان خسارت کرم خراط آنقدر شدید می باشد که سریعا به پژمردگی و بیحالی برگ های درخت و ریزش بی موقع میوه ها منجر می شود. زمانی که این آفت به حشره کامل تبدیل شود، می تواند حدود 75 تخم برروی ساقه درخت بچسباند. باغداران در صورت مشاهده علائم آلودگی درختان میوه به این آفات، لازم است که هرچه سریعتر نسبت به نابودی آن اقدام کنند.

شکل و چرخه زندگی کرم ساقه خوار چگونه است؟

حشره کامل کرم ساقه خوار، بدنی کشیده به طول 18 الی 20 میلی متر با شاخک هایی بلندی دارد که به رنگ سیاه دیده می شود. قسمت صاف تخم این حشره روی ساقه درخت چسبیده و از پهلو بیضوی شکل دیده می شود. لارو این حشره در موقع خروج از تخم به طول 2 میلی متر و به رنگ زرد مایل به صورتی می باشد. لارو کامل آن نیز زرد رنگ و به طول 32 میلی متر است.

شفیره آن در هفته اول کرمی رنگ بوده، سپس لکه های سیاه رنگی بر روی محل چشم ها، شاخک ها، نوک بال ها و بین مفصل ران و ساق پاهایشان ایجاد شده و سرانجام در آخرین مرحله شفیرگی، بدن سیاه رنگ می شود.

این آفت (کرم خراط) در فصل زمستان، داخل تنه درختان به صورت لارو زندگی می کند و با شروع بهار شروع به تغذیه از ساقه درختان می کند و بعد از گذشت چند روز تبدیل به شفیره می شود. دوره شفیرگی بین 15 الی 25 روز می باشد و در آخر به حشره کامل تبدیل می شود و بعد از جفت گیری شروع به تخم ریزی می کند.

حشره کامل در زمان تخم ریزی می تواند تا 75 عدد تخم بر روی ساقه درختان بچسباند. پس از گذشت 8 روز از تخم گذاری، لارو ها از تخم بیرون می آیند و مستقیما از چوب درختان تغذیه می کند. شدت و سرعت تغذیه به میزانی بالاست که فورا باعث پژمردگی برگ ها و ریزش میوه ها می شود.

چه عواملی باعث ورود این آفت به باغ های میوه می شود؟

کرم ساقه خوار بیشتر باغ هایی را آلوده می کند که درختان آن به خاطر عدم مدیریت صحیح، دچار کمبود مواد مغذی شده اند. نتایج پژوهش ها نشان می دهد که درختان ضعیف، با متصاعد کردن بوی خاصی از خود، باعث جذب حشرات و آفات به سمت خود می شوند.

همچنین درختانی که بموقع آبیاری نمی شوند، بیشتر به آفت کرم ساقه خوار مبتلا می شوند، زیرا کمبود آب باعث خشک شدن تنه درختان شده و محیط مناسب برای تخم ریزی حشرات را فراهم می کند. هرس در زمان نامناسب همانند اواسط پاییز و زمستان که درخت قدرت کافی برای ترمیم زخم های حاصل از هرس را ندارد، یکی دیگر از عواملی است که سبب آلودگی درخت به کرم ساقه خوار می شود.

باغداران باید در میزان مصرف سم جهت مبارزه با کرم ساقه خوار دقت کنند. چراکه باعث از بین رفتن شکارچی های طبیعی نظیر سن‌ها و مورچه ها خواهند شد. به همین دلیل کارشناسان گیاه پزشکی، پیشگیری را بهترین راه مقابله با این آفت معرفی می کنند.

روش های پیشگیری از حمله کرم ساقه‌خوار

برخی راه ها برای جلوگیری از حمله کرم ساقه خوار وجود دارد که در ادامه به شرح برخی از این روش ها خواهیم پرداخت:

• آبیاری و تقویت درختان

این آفت به باغاتی که نیاز آبی و تغذیه کودی نامناسبی دارند، حمله می کند. بنابراین روش صحیح و اصولی کشت در باغات و نهالستان ها ضروری می باشد.

• سرمای زمستانه

طول دوره سرمای زمستان و درجه حرارت در نابودی لاروها بسیار موثر است. ضمنا به دلیل پایین آمدن چربی بدنشان نسبت به اول فصل، مقاومت لاروها در اواخر فصل کمتر می شود.

• دشمنان طبیعی آفات

دشمنان طبیعی این آفت، مورچه ها، پرندگان و سن‌های شکاری هستند که در هنگام جا به جایی لاورها از آن ها تغذیه می کنند.

انواع راه های مبارزه با کرم ساقه خوار چیست؟

1. بیل زنی و شخم خاک در قسمت های سایه انداز درخت
2. هرس شاخه ‎ها و سرشاخه های آلوده
3. سوزاندن شاخه های خشک و هرس شده
4. سمپاشی اصولی (استفاده از سم زئوزران یا پماد آنتی‌تارلو)
5. آبیاری منظم با توجه به بافت خاک
6. تقویت خاک ریشه با کود های آلی و شیمیایی در زمان های مخصوص
7. استفاده از تله های نوری و یا تله های فرمونی برای شکار انبوه آفت در مرحله پروانگی

کرم ساقه خوار درخت گردو

یکی از درختان مورد علاقه کرم ساقه خوار، درخت گردو بوده و به عنوان مضرترین آفات گردو شناخته می شود. هرس سنگینی که بر روی درخت گردو انجام می شود، باعث رشد شاخه های نازک زیادی می شود که برای تخم گذاری آفت بسیار مناسب می باشد. به همین دلیل بعد از هرس، محلول‌پاشی درخت گردو را فراموش نکنید. چنانچه درخت گردو به این آفت آلوده شود، ریزش زود هنگام میوه، ضرر زیادی را به باغدار وارد می کند.

وش شیمیایی یکی از راهکارهای مبارزه با این آفت می باشد. در زمان سمپاشی کرم ساقه خوار، برای از بین بردن تمام تخم های کرم، کلیه سطح درخت باید به سم آغشته شود. اما استفاده از روش شیمیایی بسیار سخت بوده و به دلیل مصرف بالای سم به درخت آسیب وارد می شود. از این رو بهتر است از طریق کود دادن به موقع درخت گردو، آن را تقویت کرد تا احتمال آلودگی کم شود.

کرم ساقه خوار درخت سیب

کرم درخت سیب از جمله آفات مخرب برای باغداران محسوب می شود. این آفت در داخل پوست سیب تخم گذاری کرده و به عنوان تغذیه از بخش داخلی سیب استفاده می کند. لارو در فصل زمستان در داخل پیله مانده و با شروع فصل بهار تبدیل به شفیره می شود. در صورتیکه برای نابودی این آفت اقدامی انجام نشود، این آفت قادر است تا 90% محصول را از بین ببرد. اگر میوه درخت آلوده در شروع رشد باشد، از درخت می افتد و اگر به اندازه کافی رشد کرده باشد، به دلیل ظاهر نامناسب از میزان بازار پسندی آن کاسته می شود.

به دلیل چند نسلی بودن این آفت، برای کنترل آن، باید در چند مرحله از سموم شیمیایی استفاده شود. اولین نوبت سمپاشی در باغ ‌های سیب آلوده، در مرحله تورم جوانه است. باغدار با مشاهده رشد برگ‎های اولیه باید نوبت دوم سمپاشی را انجام دهد. در زمان فندقی شدن میوه ها، مرحله سوم سمپاشی شروع می شود. بهتر است در هر مرحله نوع سم عوض شود تا در آفت مقاومت ایجاد نشود.